ترخیص چیست؟
آخرین مرحله از فرآیند واردات، ترخیص کالا از گمرک مقصد می باشد که پس از اخذ مدارک حمل از شرکت حمل مربوطه و نیز دریافت مجوز ثبت سفارش و همچنین کد تخصیص ارز از بانک مرکزی، عملیات ترخیص کالا آغاز میگردد بعبارت دیگر ترخیص کالا به مجموعه عملیات و تشریفاتی گفته میشود که بابت خروج محموله از گمرک در سامانه الکترونیکی EPL و گمرک محل صورت می پذیرد.
مراحل ترخیص کالا
1- احراز هویت
نخستین مرحله از ترخیص، مرحله احراز هویت می باشد که طی آن اشخاص حقوقی و حقیقی ای که اسناد مثبته و مدارک هویتی و شناسایی لازمه را به گمرک محل تحویل داده و در سامانه کدینگ گمرکی ثبت گردیده اند مجاز به اظهار کالای وارده می باشند. در حال حاضر احراز بصورت خودکار در سامانه EPL صورت می پذیرد و مدت اعتبار ثبت کدینگ در این مرحله از ترخیص یکسال میباشد که پس از گذشت زمان مزبور بایستی سال به سال تمدید گردد.
2- اظهار کالا
تشریفات گمرکی و ترخیص کالا بصورت عملیاتی با اظهار و ثبت کالا در سامانه گمرکی EPL کلید میخورد. در این مرحله که مرحله دوم از فرآیند ترخیص میباشد اظهار کننده به حساب کاربری خود در سامانهEPL وارد گردیده و با انتخاب گزینه “اظهار واردات با بارنامه” از منوی داشبورد جانبی سامانه، اطلاعات مربوط به محموله وارده را ثبت می نماید(اطلاعات کیفی و کمی از جمله ارزش، وزن و شرح کالا و نیز مبادی ورود و گمرک مقصد و عملیات بانکی و..) و در پایان این مرحله یک شماره سریال بنام کوتاژ تولید میگردد که سند تا پایان مرحله ترخیص با همان شماره کوتاژ شناسایی میگردد و پس از اخذ شماره کوتاژ، سامانه EPL بصورت خودکار مسیر سند را مشخص می نماید.
انواع مسیر در تشریفات گمرکی و ترخیص کالا
1. سبز: پرونده مستقیم به مرحله صندوق رفته و بایستی حقوق و عوارض گمرکی پرداخته گردد.
2. زرد : با رویت این مسیر بایستی به مرحله کارشناسی رفت و نوبت دریافت گردد.(کارشناس مجازی)
3. قرمز : این رویه ترخیص از مرحله ارزیابی شروع میشود و بایستی با ارزیاب محلی هماهنگ گردد.
3- سرویس ارزیابی
در این مرحله از فرآیند ترخیص و پس از اظهار کالا و تعیین مسیر سند، سرویس ارزیابی وظیفه دارد تا محموله وارده را با اطلاعات ثبت شده در اظهارنامه گمرکی مطابقت داده و در صورت مشاهده مغایرت گزارش نماید.
الف) ارزیابی :
اولین مجموعه‌ای از سرویس ارزیابی که کالای اظهاری جهت ترخیص را بررسی می‌نماید ارزیابهای مستقر در گمرک محلی می‌باشند که بصورت فیزیکی محموله وارده را وارسی نموده و با تطابق مابین اظهار و کالای موجود در گمرک، نظر خود را در سامانه EPL ثبت می‌نماید و بابت بررسی بیشتر سند را به کارتابل کارشناس ارجاع می‌نماید.
ب) کارشناس مجازی :
این مهمترین قسمت سرویس ارزیابی در فرآیند ترخیص میباشد که کارشناس مجازی گمرکی بر طبق اطلاعات موجود در اظهار کالا و گزارش ارزیاب و نیز قوانین امور گمرکی و آیین‌نامه‌های اجرایی، ارزش و مأخذ گمرکی و مجوزات مربوط را بررسی می‌نماید که در صورت برداشت مغایرت از محتوای پرونده، نظرات استنباطی خود را برای مرجع بالاتر یعنی جانشین معاونت(رئیس سرویس سابق) در سامانه EPL ارجاع می‌نماید در غیر اینصورت پرونده را جهت پیشبرد فرآیند ترخیص به مرحله صندوق ارسال می‌نماید.
ج) جانشین معاونت :
این مقام مسئول بالاترین درجه را در دایره سرویس ارزیابی داشته و در حکم رئیس سرویس سابق میباشد و بصورت حضوری در گمرک محل مستقر بوده و در صورت بروز تفاوت مابین اطلاعات اظهارنامه و نظر استنباطی کارشناس به موضوع ورود پیدا می‌نماید و با صدور رأی این مقام مسئول، این مرحله از ترخیص کالا کامل میگردد.
4- صندوق :
چهارمین مرحله ترخیص کالا مرحله صندوق میباشد که با پرداخت حقوق و عوارض گمرکی مندرج در اظهارنامه به حساب درآمدهای قطعی گمرک طی میگردد.
5- درب خروج :
پس از طی مراحل فوق‌الذکر و اخذ کلیه مجوزات لازم متناسب با کالای اظهاری و همچنین اخذ تاییدیه بانک مرکزی و کد رهگیری منشأ ارز (کد ساتا) پرونده در حال ترخیص به مرحله درب خروج ارسال میگردد که در این مرحله ارزیاب و کارشناس و رئیس درب خروج که مستقیم زیر نظر “رئیس گمرک” می‌باشند با بررسی اولیه و اجمالی سند در جریان، دستور بارگیری محموله را صادر و پس از بارگیری آن بصورت حضوری محموله را رویت نموده و دستور خروج را صادر می‌نماید.
6- بارگیری:
آخرین مرحله از ترخیص کالا بارگیری و خروج آن از گمرک اجرایی میباشد که پس از اخذ دستوز بارگیری از درب خروج و پرداخت هزینه انبارداری مربوطه و ثبت حامل در سامانه EPL و ورود آن به محوطه گمرک و باسکول اولیه، محموله از انباردار تحویل گرفته شده و بر حامل بارگیری میگردد و پس از انجام تشریفات اداری از جمله بارشماری و ارزیابی مجدد درب خروج و باسکول ثانوی، از محوطه گمرک خارج میگردد.
